touwtracering

Ook, niet geheel terecht: touwvenster. Touwtracering is een vorm van tracering (maaswerk) waarbij een touw van bijvoorbeeld natuursteen een deel van de stijlen vervangt of "vasthoudt". De touwtracering is één geheel met de stijlen waar het omheen is geslagen. Het gebeeldhouwde touw kan een knoop uitbeelden of er visueel omheen zijn gewonden, of beide.
De bedoeling van deze uitzonderlijke tracering is niet duidelijk. Het touw staat symbool voor de verbondenheid (soms voor éénwording), maar ook voor het gebonden zijn waar het touw dus juist een beperking aangeeft. De knoop staat symbool voor eenheid. Het kan een idee van teerheid geven aan de tracering zelf, waarbij het touw als extra verstevigend element is toegevoegd. Het lijkt onwaarschijnlijk dat een om het maaswerk geslagen touw een symbool van onvolmaaktheid is; op deze manier komt dat zelden voor in het katholicisme. Het gebeeldhouwde touw als onderdeel van de tracering kan een symbolische waarde hebben, maar het schijnt dat de beeldhouwer soms de vrijheid had het beeldhouwwerk zelf in te vullen, waardoor het touw louter als kunstuiting gezien kan worden of een blijk van vakmanschap: het beeldhouwen van fragiel maaswerk met een stenen touw dat om een deel lijkt "gewonden", is het een duidelijk toonbeeld van meesterschap. (Onwaarschijnlijk lijkt dat de steenhouwer van mening was dat het maaswerk constructief wat versteviging kon gebruiken.)

Een fraai voorbeeld, dat alle restauraties heeft doorstaan, is de touwtracering van een venster bij het pandhof van de Dom in Utrecht. De twee buitenste "touwen" lijken functioneel niet noodzakelijk; zij houden de stijlen uitsluitend "vast". Het middelste touw komt echt in de plaats van een stijl (regel); door de opening tussen de stijlen links en rechts verbindt dat touw die stijlen én vervangt daarmee een deel van de tracering.
Ook de Sint Christoffelkathedraal in Roermond heeft mooie touwtraceringen.

touwtracering bij een venster met driepassen van het pandhof van de dom in utrecht (copyright dig keur, vademecum de late middeleeuwen, uitgeverij profiel):

detail van de foto boven (copyright dig keur):

touwtracering bij een venster met driesnuiten (visblazen, flamboyantstijl) van de sint christoffelkathedraal in roermond (foto peter smit):

Zie ook tracering (maaswerk), flamboyantstijl, vorktracering.

Eng. tracery with ropes?