stempelraam

Een stempelraam is een constructie van voornamelijk horizontale stempels die in een bouwkuip ervoor zorgen dat de wanden van de bouwkuip (de stalen of betonnen damwanden) niet bezwijken onder de druk van de grond of het water dat buiten de bouwkuip aanwezig is.
Voor het overdragen van de krachten moet soms op een aantal niveaus gebruik worden gemaakt van gordingen.
 
Afbeeldingen van de tunnelbouw bij de Statentunnel in Rotterdam (Volker Staal en Funderingen VSF).

klik op de afbeeldingen voor (iets) groter

voor het wegleiden van de kopkrachten worden schoorstempels gebruikt:

Eng. bracing frame