rotswoning

Ook: grotwoning; soms: holwoning, abri (schuilplaats). Een rotswoning is een woning in een berg. De rotswoning vindt zijn oorsprong in bescherming tegen andere bevolkingsgroepen (een woning in een berg is slecht bereikbaar en goed te verdedigen), tegen de hitte (een woning in een berg is meestal koel), wellicht tegen roofdieren of wellicht simpelweg omdat er weinig andere bouwmaterialen waren. 
Veel rotswoningen zijn al zeer oud en zijn zeer lang bewoond gebleven. Nadat in de twintigste eeuw veel bewoners werden gedwongen uit hun woning te trekken. Tegenwoordig worden, ivm. het toerisme de rotswoningen weer bewoond.

De bekendste rotswoningen zijn waarschijnlijk die in Göreme (Cappadocië, Turkije). De rotswoningen in Göreme zijn uitgehouwen uit tufsteen dat door drie verschillende vulkaanuitbarstingen is afgezet. Door de sterke erosie zijn wonderlijke vormen ontstaan. De pieken van de "torens" worden feeënschoorstenen genoemd (peri bacalari): geërodeerde vormen van relatief zachte steen en een top van minder geërodeerde hardere steen. De  rotswoningen ontstonden hier toen in het begin van het christendom de christenen voor Arabieren en Perzen naar de bergen zijn gevlucht en een schuilplaats nodig hadden. Nadat het christendom in deze streek werd getolereerd zijn de rotswoningen blijven bestaan mede omdat er toch invasies waren van Arabieren. Er zijn ook rotskerken (grotkerken) uitgehouwen. In de loop der tijd zijn er rotswoningen met meer verdiepingen gekomen.

De "rotswoningen" van de Anasazi-indianen in het Mesa Verde Park in de Verenigde Staten zijn meer klifwoningen, vrijwel niet uitgehakt uit de berg maar onder een overhangend gesteente gebouwd.

Hoewel Petra (Jordanië) meer bekend is om zijn Schatkamer van de Farao, met Korintische zuilen, zijn er ook eenvoudiger rotswoningen uitgehakt. 

Het grensgebied van het Italiaanse Puglia en Basilicata kent zeer veel rotswoningen (abitationi rupestri) en rotskerken (chiese rupestri), o.m. het Parco della Murgia Materana (in en bij de stad Matera, Basilicata). De Sassi di Matera (letterlijk: Stenen van Matera) zijn prehistorische grotwoningen in Matera die pas in 1953 door de bewoners zijn verlaten.

Ook de woningen en bijvoorbeeld de schuilkapel in de mergelgroeve in Zuid-Limburg zijn rotswoningen (de ruimten in de mergelgroeven zijn immers juist gegraven in plaats van natuurlijk gevormd).

klik op de meeste afbeeldingen voor groter rotswoningen in göreme, cappadocië, turkije: (foto jacob meinardi):

(foto transitions abroad):

(foto science musings):

(tekening naar een afbeelding van ondergrondse woningen in göreme, turkije, uit het boekje bouwkunst zonder architecten, een mondiale gids over volksarchitectuur, van john may, librero):

"rotswoningen" (klifwoningen) in mesa verde:

rotswoning in petra, jordanië (foto stefan cruysberghs, scip):

rotswoning holy austin rock, kinver, staffordshire (foto victoria and albert museum):

rotswoning in bandelier national monument, new-mexico:

rotswoning van een berberstam in matmata,  tunesië (foto f. vanlil):

rotswoningen in songshan forest park, guyaju, china (foto tour-beijing):

rotswoning in een mergelgroeve (geulhem, zuid-limburg):

een rotswoning van een iets andere soort (true stone house, fafe, portugal, foto feliciano guimãraes):

Een speciaal type rotswoning is de grot voor de nimfen (Griekse halfgodinnen), soms met een waterbron, het nymphaeum. Oorspronkelijk waren het echte grotten, later kunstmatige.

Verg. oer-bouwwijzen bij vernacular architecture zoals indlu, leem, leemsteen (adobe), mudhif, rotswoning, taigh dubh, tolek, trullo (bij pseudogewelf). 

Zie ook afdakswoning, arbeiderswoning, rug-aan-rug-woning, volkshuisvesting.

Eng. rock dwelling, cave dwelling