Een
Polonceau-spant is een spantconstructie
ontworpen door de Franse ingenieur Camille Polonceau om grotere ruimten te kunnen overspannen,
zoals stationsoverkappingen en markthallen, voor het eerst toegepast in
1839.
Het Polonceau-spant is een kapspant dat in essentie is opgebouwd uit twee vakwerken
en een trekstang (trekstaaf), zie de
eerste afbeelding met rode lijnen hieronder.
De vakwerken bevatten driehoeken waarbij de staven die haaks op de spantbenen
staan de druk van de belasting erboven opvangen (drukstaven) en de overige de trek opvangen
(trekstaven). Deze
combinatie van druk- en trekstaven gaat spatkrachten
tegen de muren tegen alsmede het doorbuigen
onder invloed van het dakvlak.
Ondanks de ingewikkeld lijkende vorm is het een economisch model: met
betrekkelijk weinig materiaal is een grote overspanning te
realiseren. Eigenlijk bestaat een Polonceau-spant uit twee vakwerken, verbonden
door een trekstaaf waardoor een stijve constructie ontstaat (de eerste
afbeelding). De vakwerken in het spant bevatten korte staven (weinig knik)
en de trekstaaf is lang.
Het Polonceau-spant is in de 19e en begin 20e eeuw vaak toegepast. Vanaf de 20e eeuw kan het
Polonceau-spant ook wel eens een rechte, horizontale
onderrand hebben.
In dezelfde periode werd ook het Ardant-spant
vaak toegepast; het Ardant-spant is door de boog als "onderrand"
iets sierlijker.
Zowel het Polonceau-spant als het Ardant-spant werden meestal in het zicht
gelaten. Andere ijzeren spanten hadden een meer industrieel uiterlijk en werden
vaak voorzien van een "vals plafond".
Het Polonceau-spant lijkt zeer veel op het Belgisch
spant.
het Belgische spant
het Polonceau-spant
- bestaat vaak uit veel driehoeken
- bestaat vaak uit minder driehoeken
- heeft meestal geen grote open driehoek in het middendeel
- heeft vaak een grote open driehoek in het middendeel
- heeft dus meestal geen verticaal in de middendriehoek
klik op de afbeeldingen voor groter
polonceau-spant is te zien als twee driehoeken (vakwerken) die met een trekstaaf
verbonden zijn; klik voor groter:
schema's van polonceau-spanten (boek constructie van gebouwen van j.g.
wattjes):
polonceau-spanten, manege haagse stadsrijschool; de trekstaven met hun
"aanspanners" (spanwartels)
en de dikkere gietijzeren drukstaven zijn goed te onderscheiden (cultureel
erfgoed):
De term Polonceau-spant wordt, i.v.m. de eigennaam, meestal met een hoofdletter geschreven.
Afbeeldingen
Irismonument, Berekening
van Constructies van ir D. Vandepitte, Tijdschrift van de Rijksdienst
voor het Cultureel Erfgoed (2013-1), uit het boek A
Visual Dictionary Of Architecture van Francis D.K. Ching.