home  

discl. / ©, lid NVJ

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Toets een onderwerp in het zoekboxje, of
klik op één van de letters A..Z hierboven.
(Oud-)student(e) Archit., Bwk, Civ. Techn.?
Iets schrijven voor de site, als auteur?
Mail even naar Joostdevree


kruisgewelf

 

kruisgewelf

Een kruisgewelf is een gewelf dat bestaat uit twee gelijke en even hoge tongewelven, die elkaar rechthoekig snijden, dit in tegenstelling tot een tongewelf of gordelboog. Net als bij tongewelven loopt de boog van een kruisgewelf van de aanzetsteen (geboorte) van de ene zijde naar die van de andere zijde (al is dat door de vorm van de bogen minder duidelijk wellicht).
De eerste kerken hadden nog ton- en koepelgewelven (net als de Romeinen). Kruisgewelven werden vaak toegepast als overspanning van vierkante traveeën waarbij twee tongewelven elkaar in een kruisvorm snijden. De snijlijnen van de gebogen vlakken worden graten genoemd; die gewelven hebben op de snijlijnen dus nog geen ribben. Vanaf ca. 1050 ging men kruisgewelven als ribgewelven toepassen. De ribben hebben nog geen dragende functie, zoals bij het kruisribgewelf
Kruisgewelven waren eerst vierdelig, zoals op de afbeelding onder te zien is, maar tegen het einde van de Romaanse periode maakte men ze zesdelig en werden ze verhoogd. Op het hoogtepunt van deze stijl ging men in kerken het gebonden stelsel toepassen.

Uit het kruisgewelf is het kruisribgewelf ontstaan.


klik op de meeste afbeeldingen voor groter

een vierdelig kruisgewelf van de hagia sofia in thessaloniki, 1205 na chr., byzantijns, tekening naar een afbeelding uit het boek de taal van de architectuur (librero):


hetzelfde kruisgewelf, maar dan vanaf binnen gezien;
klik voor groter (evilemperorzorg, wikipedia):


verschillende gewelven: tongewelf, kruisgewelf, kruisribgewelf, kloostergewelf, muldengewelf, spiegelgewelf, netgewelf, stergewelf; klik voor groter:


bouwen van een "soort" kruisgewelf uit tongewelven (zie ook de foto bij formeel):


en de betonnen afwerking van het bovenstaande kruisgewelf:


kruisgewelf bij een gebonden stelsel:


zesdelig kruis
ribgewelf (de ribben dragen het gewelf):


voorbeeld van een zesdelig kruis(rib)gewelf:


Afbeeldingen o.m. uit het boek De taal van de architectuur (Librero) en Oneonta.

Eng. cross vault, groined vault, groin vault, quadripartite vault; zesdelig kruisgewelf is sexpartite vault; 
Du. Kreuzgewölbe;
Fr. voûte d'arêtes, voûte d'arête