Een houten I-ligger is een houtachtige draagbalk met een dun
lijf en dikke flenzen
aan de bovenkant en onderkant. Het lijf is voor een deel in groeven in
de flenzen ingeklemd en gelijmd.
Houten
I-liggers zijn constructieve I-balken (draagbalken) samengesteld uit:
- een lijf van OSB/3, LSL (Laminated Strand Lumber ofwel
gelamineerd hout van dunne strengen hout), fiberboard (houtvezelplaat, een soort
MDF) of multiplex; het lijf wordt ook soms lijfplaat,
kern, kernplaat, kernhout of ziel genoemd
- flenzen van LVL (Laminated Veneer Lumber, ook wel glulam, Ultralam
of gelamineerd
dun-hout genoemd) of van massief hout (zachthout) aan boven- en onderkant van
het
lijf; bij massief hout zorgt de vingerlas
tussen de delen voor de vereiste eenheid van de flens (de flens mag niet
onderbroken worden). Glulam lijkt op CLT
(kruislaaghout) maar bij glulam liggen de lagen in dezelfde richting.
Doel en voordelen van de houten I-ligger:
- betrekkelijk goedkope oplossing met veel sterkte en draagkracht (zeker in
verhouding met de afmetingen van de I-ligger)
- grote overspanningen mogelijk
(tot 14 m)
- minder hout gebruiken voor een betere draagkracht dan massief hout
van die massa (vaak 40-50% minder hout nodig)
- hernieuwbare grondstof uit duurzaam beheerde bossen
- minder gewicht dan massief hout (beter te hanteren, gewicht van 3-6 kg/m bij
hoogte 200-400 mm afhankelijk van de uitvoering)
- door lamineren (van LSL, multiplex en LVL) een stijver steviger constructie dan
dezelfde omvang met massief zachthout
- "werkt"
minder dan massief hout (goede vormvastheid, buigt niet snel door, krimpt minder
dan massief hout, trekt niet zo snel krom, splijt niet zo snel)
- gemakkelijk te verwerken met standaard houtbewerkingsmachines
- eenvoudig bevestigen met nagels, schroeven en balkdragers
- eenvoudige doorvoer van ledingen (grote uitsparingen in het lijf mogelijk, zie bij gaten
in draagbalken).
Nadelen van de houten I-ligger:
- vatbaar voor brand; door de geringe afmetingen kan een I-ligger bij brand sneller
bezwijken dan massief hout; hout brandt ca. 1 mm per minuut waardoor er zich bij
het lijf van de I-ligger nauwelijks
een "koolstof"-zone tegen doorbranden gevormd wordt (te verhelpen door de
I-ligger
te omhullen met gipsplaten of te behandelen met brandvertragers)
- zal niet snel in het zicht blijven (over het algemeen waardeert men de goede
toepassing meer dan het uiterlijk)
- de onderflens mag niet gebruikt worden als oplegging
voor een balk o.d. (zoals dat bij stalen I-liggers meestal wel kan)
- opletten dat bij montage geen scheefstand plaatsvindt
- toepasbaar in klimaatklasse 1 en 2.
Afmetingen veel voorkomende formaten I-ligger:
- totale hoogte van de I-ligger vaak 160 tot 400 mm (hoger komt ook voor, de
hoogte wordt vaak "breedte" genoemd)
- lengte meestal tot ca. 8 m (zelfs tot max. 14 m)
- dikte van de flenzen vaak 45-90 mm (dikker komt ook voor)
- dikte van het lijf 8 mm (Steico), 9 mm (James Jones) of 10 mm (Metsäwood)
- Steico heeft ook speciale I-liggers voor wandconstructies die een lijf van 6
mm dik hebben.
Toepassingen, veelal in houtbouw (houtskeletbouw
e.d.):
- houten ondersteuning voor vloeren
- stijlen in muren en wanden
- houten ondersteuning voor platte en hellende daken
- optoppingen.
Verstijving
van het lijf zijn mogelijk (met dank aan Ekologio):
- materiaal: OSB3, multiplex of massief hout
- afmetingen: minimum 100 mm breed en 5 tot 10 mm minder hoog dan de ziel van de
I-ligger; dikte
18 / 25 / 40 mm afhankelijk van de breedte van de flens
- plaats: aansluitend op onderste flens behalve bij puntlasten waar we de zielsverstijving tegen de
bovenste flens bevestigen (!).
- bevestiging: "omgeslagen" nagels of schroeven in driehoekig patroon;
tot hoogte 300 mm 4 stuks (2 per zijde); bij hoogtes boven de 300 mm 6 stuks (3 per zijde).
Verstijving
met een steunblok (backer block; met dank aan Ekologio).
Wanneer een I-ligger bevestigd wordt aan een andere I-ligger, dan moet er een steunblok geplaatst
worden op de drager zodat de zijflenzen van de hanger kunnen bevestigd worden:
- materiaal: OSB3, multiplex of massief hout
- afmetingen: minimum 250 mm breed en 5 mm minder hoog dan de ziel van de
I-ligger; dikte afhankelijk van de breedte van de flens
- plaats: aansluitend op bovenste flens bij hanger met bovenlip en aansluitend op onderste flens
indien hangers zonder bovenlip en aan beide zijdes van de drager
- bevestiging: 10 "omgeslagen" nagels 3,1x 80 / 3,75 x 75 mm.
voorbeelden van de vele afmetingen van i-liggers, hier met 36 en 39 mm
flens-hoogte; de afmetingen verschillen per fabrikant (onthout
ons):
voor-isolatie; houten i-liggers met voor-isolatie van houtvezelisolatieplaat;
waarschijnlijk vooral nuttig bij toepasing in muren en wanden; door
voor-isolatie kan de ruimte tussen de i-liggers gemakkelijker geïsoleerd
worden met wat hardere soorten isolatiemateriaal; klik voor groter
(jongeneel):
"knock-outs", licht voorgeponste cirkels voor
eenvoudig leidingen doorvoeren op een veilige locatie op het lijf; één
van de voorgeponste cirkels is doorgedrukt om leidingen door te voeren ; klik
voor groter! (finnjoist van metsäwood):
opleggingen bij i-liggers van hout; exacte maten afhankelijk
van fabrikant en materiaal; eindoplegging en tussenoplegging (lvl
als flens neemt met minder genoegen) (ekologio):
mogelijkheden met opbouw voor houten i-liggers voor verdiepingvloer, muur,
plat dak, hellend dak; met isolatie, plafond, dampscherm, latwerk,
gevelbekleding e.d.; klik voor groter! (cras
woodshop):
De
termen I-profiel en I-draagbalk worden meestal gebruikt voor
stalen I-liggers.
De termen I-ligger en I-balk worden voor zowel stalen als houten
I-liggers gebruikt.
De term I-joist (Engels voor I-balk, I-vormige draagbalk) wordt
meestal gebruikt voor een houten I-ligger.