gietbouw

Gietbouw is de bouwmethode waarbij betonspecie (betonmortel) op de bouwplaats in de bekisting wordt gestort met een kubel of een betonpomp waardoor, met wapening, vloeren en dragende muren ontstaan. Wanneer alleen de muren worden gegoten, kan als vloer een systeemvloer worden toegepast.

Gietbouw van muren betreft meestal alleen het binnenspouwblad; het buitenspouwblad is vaak toch metselwerk of plaatwerk. De niet-dragende binnenmuren worden vaak in stapelbouw uitgevoerd, in verband met de snelheid van bouw bij voorkeur met grote, gelijmde blokken.
Bij gietbouw moet e.e.a. goed voorbereid worden, want aanpassen tijdens de bouw kan meestal niet. Leidingen voor elektra e.d. kunnen worden vaak ingestort.
De gietbouwmethode wordt in alle bouwsectoren toegepast, dus in de woningbouw, utiliteitsbouw, agrarische bouw en infrastructurele bouw. Nieuwe ontwikkelingen als hogesterktebeton en zelfverdichtend beton maken de toepassing extra aantrekkelijk.
Gietbouw wordt vaak gebruikt bij projecten in grotere series, d.w.z. waarbij sprake is van meer gebouwen van ongeveer gelijke vorm. Klik op de eerste afbeelding voor een animatie van een gietbouwtraject van 26 werkdagen.
Bij gietbouw is een kraan nodig voor o.m. het plaatsen van de bekistingen en eventueel voor het plaatsen van de systeemvloeren.
Verder vormt de constructie bij gietbouw meestal één geheel (monolitisch). Door de gietmethode is met "grote mallen" nagenoeg iedere gewenste vorm te creëren (vormvrijheid), zie ook bijvoorbeeld de onderste foto.

Er is onderscheid in warme en koude gietbouw: 

- Warme gietbouw. Bij warme gietbouw wordt tijdens het hardingsproces van het beton warmte, bijvoorbeeld via propaankachels (gasbranders, gastanks) of infraroodstralers, toegevoerd om de sterkteontwikkeling te bevorderen en daarmee de hardingstijd te verkorten. Voordeel is dat meestal de volgende dag het beton hard genoeg is en ontkist kan worden, wat een goede procesgang en planning mogelijk maakt. Voor een gelijkmatige warmteverdeling en i.v.m. de energiekosten wordt de warmte zoveel mogelijk vastgehouden door de ruimte af te sluiten. Vooral de tunnelgietbouw biedt de mogelijkheid om de ruimte onder de stalen tunnelbekisting af te sluiten en te verwarmen. De temperatuur van het beton mag niet al te hoog worden om (te) snel drogen te vermijden, max. ca. 60 graden C. De toevoer van de warmte kan worden geregeld door een speciale rijpheidscomputer, om teveel toegevoerde warmte te vermijden en om zuiniger met energie om te gaan. Gelijkmatige warmteverdeling gebeurt bij voorkeur in een afgesloten ruimte: tunnelbekisting aan open kanten afsluiten en de vloeren afdekken met isolatiedekens (wanneer de brander lucht nodig heeft, zorg voor toevoer van verse lucht). De hoeveelheid warmte is mede afhankelijk van de afstand van de gastank tot tunnelbekisting, afdichting, verwachte binnentemperatuur, isolatie en omgevingstemperatuur, maar ook de "tijdsduur (looptijd)" waarin de ontkistingssterkte bereikt moet speelt uiteraard een rol.
Overigens, het is wettelijk verboden brandgevaarlijke brandstoffen te gebruiken binnen 35 meter van een woning. (Hierdoor is warme gietbouw niet altijd mogelijk en zal koude gietbouw worden toegepast.)

- Koude gietbouw wordt toegepast als warme gietbouw niet mogelijk of noodzakelijk is. Voor koude gietbouw wordt geen warmte toegevoerd, maar wordt beton van een speciale samenstelling toegepast dat toch een redelijke verhardingstijd heeft. Zo'n betonsoort heeft een snellere sterkteontwikkeling en bereikt daarmee sneller de druksterkte waarbij ontkist kan worden. Het eindresultaat van koude gietbouw ziet er beter uit, het is gladder en strakker omdat het beton homogener is en er is minder last van insluiting van luchtbellen. Soms wordt bij koude gietbouw gebruik gemaakt van rekenmodellen (verhardingsbeheersing) om de sterkteontwikkeling optimaal af te stemmen op de maatregelen op de bouwplaats (keuze bekistingsmateriaal, isolatie bovenkant vloeren, beschikbare verhardingstijd e.d.). Door de verdergaande betontechnologie en ervaring kan in veel situaties koude gietbouw plaatsvinden, ook bij kouder weer. Soms wordt isolatie toegepast om de warmte te behouden die ontstaat door verharding van het beton. Wanneer het weer verandert kan het nodig zijn de samenstelling van het betonmengsel aan te passen, wat een nauwe samenwerking vereist tussen uitvoerder en betontechnoloog van de leverancier. Toch is het gietproces bij koude gietbouw meestal eenvoudiger door het ontbreken van warmtetoevoer.
Er zijn rekenmodellen waardoor e.e.a. kan worden bepaald (variabelen zouden kunnen zijn: beschikbare tijd, gewenste druksterkte na x uur, cementsoort, toepasbare hulpstoffen zoals een versneller, bekistingsmateriaal met isolatie e.d.).

Een paar voorbeelden van bekistingen in de gietbouw:
- Tunnelbekisting is een combinatie van een stalen wand- en vloerbekisting waarbij de wanden en vloeren in één arbeidsgang worden gestort, waardoor wanden en vloer direct aan elkaar verbonden zijn.
- Systeembekisting is samengesteld uit standaard bekistingselementen en kan veelvuldig op verschillende projecten worden ingezet.
- Klimbekisting is een projectbekisting die verticaal gebruikt worden.
- Kolombekisting is bekisting voor kolommen (van eenvoudige zuilen tot zeer grote kolommen).
- Kimbekisting is de bekisting voor de kim die bij gietbouw nodig kan zijn om de bekisting voor de betonnen wand goed te positioneren. Resultaat is een gestorte kim, waarop de wandbekisting wordt geklemd.

animatie van de methode gietbouw over een traject van 26 dagen; klik op de afbeelding voor de animatie (betonhuis):

voorbeeld van gietbouw; klik op de afbeelding voor groter (foto joostdevree):

Een paar publicaties:

- Hulpmiddel bij het bepalen van sterkteklasse, consistentieklasse en milieuklasse NEN-EN 206.1 en NEN 8005 van 2006 (is vanaf 2021 NEN-EN 206:2014+A2:2021 nl)

- De Betonpocket van Betonhuis

- Bekistingen woningcasco's:  gietbouw in de woningbouw (verouderd, maar nog interessant)

Met dank aan Betonhuis, Cement en Beton, Verboom Techniek.

Eng. proces: building with concrete cast in situ; resultaat: poured concrete structure; koude gietbouw: concrete in formwork poured in situ; warme gietbouw: concrete in formwork poured in situ and heat-treated