cartouche

Ook, soms: rolwerk. Een cartouche is een omlijsting van een naar voren komend vlak, ontstaan in de Renaissance. De rand is een versiering die, in reliëf, enigszins de vorm heeft van een opgerold blad papier. Op het omsloten vlak staat meestal een tekst of afbeelding. 
De cartouche is vaak gemaakt van natuursteen, hout (houtsnijwerk) of recenter mogelijk beton.
De cartouche vinden we meestal boven de ingang of in de kroonlijst.

eenvoudige cartouche,anjeliersstraat 197b, amsterdam:

een wat meer ronde cartouche:

De term cartouche is afgeleid van het Italiaanse cartoccio (opgerold papier), een afleiding van het Latijnse charta (papier), afkomstig van het Griekse khartes (papyrusblad); bron Etymologiebank.

Verg. guirlande, banderol, kardoes.

Eng. cartouch, cartouche