![]() |
![]() |
![]() |
Keileem
is een ongesorteerde afzetting uit het glaciaal (de ijstijd), bestaande uit een mengsel van
leem,
zand, grind en grotere
keien; soms komt er ook klei (rode keileem) of kalk
in voor.
In de onderste laag van de gletsjers zijn deze materialen ooit meegevoerd en met het
warmer worden van het klimaat is deze laag blijven liggen. Het ijs van de
gletsjer boven de keileem-in-wording heeft de grond compact gemaakt.
Keileem is taai en slecht doordringbaar voor water.
Daarom is keileem in het verleden gebruikt om dijken en dammen mee te bouwen, onder
meer de kern van de Afsluitdijk (die eigenlijk een dam is omdat er aan beide
zijden water is). Gebieden met
veel keileem zijn daarom ook vaak drassig. Doordat water en wortels slecht in de
keileem kunnen dringen, is het slechte landbouwgrond. Vaak is later over de keileem
dekzand gestoven.
De grotere keien in de keileem worden
zwerfstenen of zwerfkeien genoemd. Door uitspoelen van de
fijnere delen van de keileem (erosie) zijn
aan de oppervlakte de keien zichtbaar.
Een keileembult is een hoger gebied van keileem dat ontstaan kan zijn
doordat de keileem zich opeen hoopte (stuwwal).
Bijvoobeeld Urk, Schokland, Wieringen en
Hoge Berg op Texel zijn ontstaan op keileembulten.
klik op de meeste afbeeldingen voor groter keileem: ![]() |
kalkrijke keileem (uk fossils): ![]() |
ontstaan van keileem en stuwwal; klik voor groter!: ![]() |
tot waar het ijs reikte in drie perioden van de ijstijd in het saalien, 238.000-126.000 jaar geleden (ijstijden, ijstijdgeologie en zwerfstenen): ![]() |
zwerfsteen in gaasterland: ![]() |
Met dank aan o.m. UK
Fossils, Geologie van
Nederland, Gaasterland-Sloten
en IJstijden, ijstijdgeologie en zwerfstenen
(Kijk eens omlaag), Zwerfsteenweb.
Zie ook bijvoorbeeld gletsjerstrepen bij abrasie,
en grondmorene
bij Geologie van
Nederland.
Eng. boulder clay, till (Am.), tillite (Am.)