travee

Travee is een begrip bij de vlakverdeling van gevels: een travee is een deel van een gevel dat door de gevelindeling als een eenheid is te zien, meestal door de verdeling in steunpunten (zuilen, kolommen). We spreken eigenlijk alleen van een travee als er meer van die eenheden zijn. Vaak gaat het bij traveeën om de lengterichting van een gebouw.

Een travee is vaak het gewelfdeel dat zich tussen twee verticale elementen bevindt, bijvoorbeeld bij een kerk het gewelfvlak tussen twee bogen (interieur) of twee steunberen (exterieur), maar bij moderne bouw tussen twee kolommen. Dit is meer een ruimtelijke benadering dan een vlakverdeling. Het Instituut voor de Nederlandse taal spreekt over "dat gedeelte van een gebouw dat door telkens twee opeenvolgende steunen wordt gedragen; gewelfvak tussen twee gordelbogen".

Ook het gewelfvlak zelf, het opgaande werk dat door zijn begrenzing als een eenheid gezien kan worden (gewelfvlak tussen twee gordelbogen), wordt wel een travee genoemd.

De term Brugs travee wordt gebruikt voor de boven elkaar liggende vensters van meer verdiepingen die gevat zijn in ondiepe gevelnissen (onderste foto), vooral bekend in de Vlaamse Renaissance en Neo-renaissance. Vaak hebben de gevelnissen van het Brugse travee bovenaan een boog.

Ritmische travee is de benaming voor:
- de afwisseling van de ruimten bij een alternerend systeem; varianten zijn: 
    (a) zuilen en pijlers
    (b) zuilen met bogen en zuilen met architraven
- de afwisseling van de open en gesloten vlakken bij bijvoorbeeld galerijen en loggia's. 

travee bij een kerk:

travee bij nieuwbouw ikea:

traveeën, opwierder kerk in 1838 met halve travee ingekort, foto henk hommes:

"het patroon wordt herhaald van oost naar west; zuilschachten rijzen omhoog om het gewelf te dragen":

brugse traveeën op de markt in veurne, belgië: ondiepe gevelnissen met boven elkaar gelegen vensters over meer verdiepingen (copyright dig keur, vademecum de late middeleeuwen, uitgeverij profiel):

De term travee is afkomstig van het Franse travée (id.), uit het Middeleeuws Franse trave, dat afgeleid is van het Latijnse trabem, 4e naamval van trabs (balk, architraaf); bron Etymologiebank.

Zie ook ritmiek (ritmische travee), stramien, onderdelen van een kerk, gebonden stelsel.

Eng. bay