stolpboerderij

Ook, afgekort tot: stolp. Een stolpboerderij is een boerderij met een tentdak (piramidedak), oorspronkelijk ontstaan met de gedachte aan een hooiberg die het centrum van het huis bleef. Een stolpboerderij heeft een vierkante plattegrond met een piramidevormig dak, dat wordt gedragen door een gebint, meestal een dekbalkgebint. De ruimte die door de vier stijlen van het dak wordt omgeven, wordt "het vierkant" genoemd. De vier zware stijlen zijn vaak van eikenhout.

Het middengedeelte van een stolpboerderij herbergt de opslag van hooi e.d. Om deze deel zijn de andere boerderijfuncties ondergebracht zoals wonen en stallen van vee. Het woongedeelte is ook aan de buitenzijde meestal toch onderscheiden van de rest, vooral bij de rijkere boeren (tweede foto hieronder). Het dak van een stolpboerderij is soms voorzien van een spiegel. 

De grootte van de stolp was afhankelijk van de hoeveelheid land, die bepaalde het aantal koeien en dat bepaalde de omvang van de stolpboerderij (voor stallen en opslag hooi). De gevellengte kan bijvoorbeeld bij 16 koeien ca. 16 m zijn. De hellingshoek van het dak werd mede bepaald  door de benodigde voorraad hooi. Eventueel werd de stolpboerderij verlengd, dus afwijkend van de vierkante vorm (foto verderop).

Stolpboerijen komen vooral voor in Noord-Holland; ze worden daarom wel de "piramides van het noorden" genoemd. Agrarisch zijn ze meestal niet meer actief en zelfs niet meer bruikbaar als zodanig; de meeste stolpboerderijen zijn herbestemd, tot woning, kantoor, praktijk, café/restaurant of winkel. In het kader van cultureel erfgoed zijn stolpboerderijen belangrijk omdat ze landschappelijke en cultuurhistorische waarde hebben.

Een verlengde stolpboerderij heeft twee of meer "vierkanten" achter/naast elkaar. Hierdoor ontstaat meestal één groot schilddak i.p.v. een piramidedak. Een stolpboererij met twee vierkanten wordt ook wel dubbele stolp genoemd.
Bij een hooihuisboerderij vormen woonhuis en stal ook één geheel, maar is er achter de stal een gedeelte voor het hooi, meestal verhoogd.

Op de site van Vrienden van de stolp zijn zéér veel fraaie exemplaren te zien.

Op de foto met het houten skelet is duidelijk het vierkante middengedeelte van de stolpboerderij te zien.

klik op de de meeste afbeeldingen voor groter stolpboerderij met riet en spiegel (kaartje.com):

stolpboerderij, st. cunerahoeve, bellingbroek (boerderijenstichting noord-holland):

"stolphuis" en "vierkant": nieuwbouw met vierkant houten skelet en dakkapellen (houtbouw 't zand):

verlengde stolpboerderij, miniatuur in madurodam (wikipedia):

Het woord stolp betekent "deksel"; denk ook aan stelpen, dat "tegenhouden, doen ophouden" betekent.

Met dank aan o.m. magazine Monumentaal.

Verg. stelp of stelpboerderij.
Zie eventueel boerderij voor allerlei typen boerderijen.

Eng. "stolp" farm, "bell-jar farm" (farmhouse with a pyramid-shaped roof)