home  

discl. / ©, lid NVJ

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Toets een onderwerp in het zoekboxje, of
klik op één van de letters A..Z hierboven.
(Oud-)student(e) Archit., Bwk, Civ. Techn.?
Iets schrijven voor de site, als auteur?
Mail even naar Joostdevree


palendijk

 

palendijk

Een palendijk is een dijk die door een rij palen extra beschermd is tegen het opstuwende water. De palenrij zelf was meestal opgebouwd uit eikenhouten palen.

Vanaf de 13e eeuw zijn bijvoorbeeld rond de Zuiderzee, het huidige IJsselmeer, veel zeedijken aangelegd. De zeedijk was een aarden wal met graszoden erop, die echter niet zeer bestand was tegen het onrustige zeewater. Vanaf de 15e eeuw zijn aan de zeezijde van deze dijken palendijken aangelegd om de kracht uit het opstuwende water te halen. 

"Het aanleggen van een palendijk kostte veel geld en grondeigenaren moesten hiervoor gaan samenwerken. De eerste palendijken in het Eemland kwamen pas toen er ook een dijkbestuur was. Voor de Bunschoter Veendijk (Oostdijk) werd er in 1533 een dijkbestuur opgericht. Bij de Veldendijk (Westdijk) duurde dat tot in 1603."

In de 18e eeuw leden veel palendijken onder paalwormen, lange mosselachtige weekdieren die in zee leven, zich met het hout voedden en diepe gangen in de palen maakten. Omdat de palen door de paalwormen doorboord werden, bezweken de palen na verloop van een aantal jaren en was de beschermende werking van de palen bij de palendijk volledig tenietgedaan. Veel zeedijken werden daarna versterkt met stromatten of rietmatten die met grote krammen aan de dijk werden vastgemaakt. Bij zeer belangrijke dijken werd natuursteen toegepast, o.m. basalt en veel later betonblokken.

Omdat de paalworm uitsluitend in zout water voorkomt en de Zuiderzee sinds de aanleg van de Afsluitdijk in 1932 niet meer zout is, kon een palendijk aan het IJsselmeer worden gereconstrueerd. In Bunschoten aan het Eemmeer is de palendijk aangelegd aan de hand van oude tekeningen. Voor deze nieuwe palendijk is gekozen voor de hardhoutsoort Cloeziana, duurzaamheidsklasse 1.


oude tekeningen van palendijken;
klik voor groter (waterschap amstel, gooi en vecht):


paal met paalwormen die 20 à 30 cm lang kunnen zijn; de paalworm komt uitsluitend voor in zout water (cultureel erfgoed via regiocanons noord-holland noordkop):


palendijk, reconstructie bij bunschoten (cultureel erfgoed, waterschap vallei-veluwe):


palendijk, reconstructie bij bunschoten (cultureel erfgoed, waterschap vallei-veluwe):


Voor meer gegevens, zie Waterschap Vallei en Veluwe (zoek op Palendijk).