handvormsteen

1. Een handvormsteen is een baksteen die met de hand is gemaakt door klei in een bakvorm (vormraam of vormbak) te drukken die hoort bij de gewenste baksteen. 
De handvormsteen is herkenbaar aan zijn grillig generfde en bezande of "bezaagselde" oppervlak.
Voor restauraties zijn vaak handvormstenen nodig, zeker als het om afwijkende profielen gaat. ("Bij Zilverschoon Randwijk in het Overbetuwse Heteren gaat het niet om snel en veel, maar om mooi en puur...")
"Hand-thrown through colour stock bricks zijn gevelstenen die origineel handgemaakt zijn, waarbij de scherfkleur overeenkomt met het oppervlak. Ze kunnen zijn bezand en onbezand. "Original handstrich besandet" en "Original handstrich unbesandet, in Wasser" worden resp. ook wel aangeduid als Sandstrich en Wasserstrich. Het woord Original duidt aan dat het nog echt handvorm is. De meeste tegenwoordige "handvorm" komt van machines, nauwelijks te onderscheiden nog van originele.

Vroeger was er ook een strengperssteen waarop met een walsje een nerfje werd ingedrukt, deze steen werd dan aangeduid als mhv (machinale handvorm), maar het bleef gewoon strengpers."

Soms wordt gesproken over een handvormbaksteen. 
Een vormsteen is een steen voor afwijkende profielen; dat kan een handvormsteen zijn, maar ook een machinaal gevormde en geproduceerde steen.

klik op de afbeeldingen voor groter het vormen van de handvormsteen (zilverschoon randwijk):

voorbeelden van handvormstenen (onderzoeksinstituut, kenniscentrum en adviesbureau tcki):

enkele handgevormde stenen met speciale vormen (zilverschoon randwijk):

mallen en voorbeelden van handvormstenen (zilverschoon randwijk):

een voorbeeld van een handvormsteen uit de veldoven van steenbakkerij van den broeck:

een voorbeeld van een niet-handgevormde wasserstrich van wienerberger, ook in andere kleuren en bijvoorbeeld in lengte ca. 495 mm lverbaar; klik voor groter:

Met dank aan handvormsteenfabriek Zilverschoon Randwijk, veldovensteen van Steenbakkerij Van den Broeck, en Kees Wonink.

Eng. handmade brick, hand-formed brick, hand-moulded brick, hand-molded brick (Am.)

2. "Het handvormen gebeurt tegenwoordig nagenoeg uitsluitend met machines. De machine werpt met kracht kant en klare kleiballen die van te voren zijn bezand in de vorm. De overtollige klei wordt vervolgens met een draad afgesneden. De bakken worden daarna gekeerd en geleegd en kunnen na het reinigen en bezanden vervolgens opnieuw gevuld worden."

machinale "handvorm" (koninklijke nederlandse bouwkeramiek knb):

Met dank aan Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek KNB.

Zie ook baksteenpagina, baksteenfabricage.
Verg. vormbaksteen, strengperssteen.

Eng. machine-moulded brick, machine-molded brick (Am.)