energiebesparing

Voor energiebesparing zie bijvoorbeeld ook BENG, groene stroom, passiefhuis, kaswoning, ecologisch bouwen, energiezuinige woning, energieopslag. En natuurlijk allerlei vormen van isolatie.
Zie ook de maatregelen van het Drents Energieloket en Verduurzaam je huis (van Ver. Eigen Huis).
Kijk ook eens naar de Energiescan van Vereniging Eigen Huis (2023-03).
Vul de zelfcheck isolatie in op MilieuCentraal.
Voor gemeenten in de provincie Utrecht is er Jouw huis slimmer (de gemeente helpt om je huis energiebewuster en -zuiniger te maken). 

Voor de aardgasprijzen die de energie-inkopers betalen is het wel eens handig om te weten hoe we van MWh naar m3 aardgas komen of andersom: omrekening. 

Energiebesparing blijft helaas voorlopig nodig, waarbij Nederland internationaal wel zeer ongunstig uit de bus komt. 
Dank u wel, overheid:

Elektriciteitsprijzen per 100 kWh voor huishoudens in de eerste helft van 2023; de consumentenprijs is minimaal twee maal zo hoog; klik voor groter (bron Eurostat en Euronews, via Innovationorigins):

Gasprijzen in kWh in de Europa (EU en omgeving, januari 2024); krankzinnig dat die prijs verschilt van 2 tot 32 eurocent per kWh; ook hier is Nederland weer één van de duurste!; klik voor groter (energievergelijk):

Voor het isoleren e.d. van bijvoorbeeld woningen uit de jaren 1950-1960 zijn onderstaande maatregelen te overwegen. Voor een kennis is e.e.a opgesteld en elke vorm van isoleren en energiebesparing is sterk afhankelijk van de omstandigheden (prijzen situatie augustus 2022).

Naast de wat kostbaarder energiebesparingen (zie verderop) zijn wat simpeler bespaartips:

- Als u voor een deel gaat isoleren e.d.: begin bij de ruimte die u het vaakst gebruikt.
- Zet de thermostaat lager (als dat nog tenminste leefbaar blijft; misschien is 19 graden wel te doen als je geen heel oud mensje bent en misschien zelfs 18 graden als je een warme deken om kunt slaan).
- Laat de zon in huis komen in de koudere tijd ('s zomers de zon afschermen natuurlijk om energie door koeling te besparen).
- Verlaag de temperatuur van het cv-water (wellicht van 70 of 80 naar 55 of 60 graden? als het huis tenminste dan nog warm te stoken is).
- Draag een dikke(re) trui en sokken (maar laat u niet gek maken, een té lage temperatuur is niet goed voor uzelf en niet voor het huis).
- Plaats radiatorfolie aan de muurzijde van de radiator. 
- Isoleer cv-leidingen die in kruipruimte e.d. liggen (vaak zal dat al gebeurd zijn, maar zeker niet altijd).
- Laat de cv waterzijdig inregelen (alleen bij cv-onderhoud want het is nogal tijdrovend en dus duur, of probeer het zelf te doen; zie ook verderop).
- Ontlucht de radiatoren, dan stroomt het warme cv-water sneller door en is de ruimte eerder op temperatuur.
- Plaats een zelfdenkend ventilatortje onder de cv-radiator in de meest gebruikte kamer (als dat niet te duur is en als een stopcontact in de buurt is).
- Douche minder lang (en neem misschien ook nog een waterbesparende douchekop als minder water uit de douchekop geen bezwaar is).
- Sluit gordijnen en luiken 's avonds (vooral dikke gordijnen houden de kou aardig tegen; aan een bestaand gordijn kan een extra, bij voorkeur warmtereflecterende laag worden aangebracht).
- Verwarm alleen de kamers die "bewoond" worden en sluit en-suite-deuren als de ruimte erachter (tijdelijk) niet gebruikt wordt (zet als dat mogelijk is, de thermostaat van de ongebruikte ruimten op ca. 15 graden, dus niet te laag zodat er minder kans is op schimmel e.d.).
- Houd de deur dicht als die kamer verwarmd (of 's zomers gekoeld) wordt. Neem eventueel een deurdranger (om de warmte of koelte binnen te houden zonder steeds de deur te dicht moeten doen; er zijn ook eenvoudige).
- Verwarm alleen de "lichamen" van mens en dier en niet de ruimte, ofwel: verwarm onder de tafel en verwarm met infraroodpanelen (als dat goedkoper blijkt dan gas).
- Stook hout of pellets in de haard (als de prijs van hout en pellets niet exorbitant hoog zijn geworden).
- Vervang gloeilampen door led-lampen (als dat al niet gebeurd is; zijn er nog veel mensen met veel echte gloeilampen?).
- Vermijd sluipstroom (van betrekkelijke grootverbruikers tv, tv-box, pc, laptop, koffiezetapparaat dat niet vanzelf uitgaat, e.d.; gebruik eventueel een al aanwezige tijdschakelaar).
- Dicht naden en kieren om tocht, koudeval en kou te vermijden (verderop meer hierover).
- Een desktop-pc verbruikt meer energie dan een laptop, hoewel de SSD-geheugens minder verbruiken (en heel veel sneller zijn dan de traditionele harde schijf), dus misschien bij een nieuwe pc aan een laptop denken (voordeel van een laptop of iPad o.d. is ook dat een stroomuitval geen directe invloed heeft op je computer).
- Misschien toch maar op de zaak werken (als je in je eentje thuis werkt en het niet teveel reiskosten geeft).
- Over een bewegingsmelder zijn de meningen verdeeld. De melder bespaart natuurlijk energie, maar het aantal keren aan- en uitschakelen van een elektrisch apparaat is ook begrensd, waardoor het apparaat minder lang meegaat (wat dus geld kost). Verder kan men het ergerlijk ervaren als een apparaat te snel uitschakelt. En de aanschaf van de bewegingsmelder kost geld. Verder kost een led-lamp buiten natuurlijk nauwelijks meer geld: die led-lamp van 3 Watt kost op een avond en nacht slechts bijvoorbeeld 30 Wh, overeenkomend met ca. 1/30e van een kWh, dus bij een netto prijs van 0,30 euro/kWh is dat netto ca. 1 cent per nacht... (Hier is dus wel een dag-nacht-schakelaar actief.)

Wat betreft isolatie, mede i.v.m. de extreem hoge energieprijzen (met dank aan de begrijpelijke maar naïeve houding van minister-president Mark Rutte, minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra, voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en andere politici):

- Spouwmuurisolatie is tegenwoordig niet gek en ook niet zo duur. Er is misschien een kleine spouw, maar alles is beter dan niets. Gelukkig gaat zo'n spouwmuurisolatiebedrijf dat eerst na bij de inspectie vooraf. 
Hou er wel rekening mee als het een oud huis is: gaten in steen en voegen moeten gedicht worden, ventilatieroosters (bijvoorbeeld naar de spouw) moeten afgesloten worden e.d.
(Kosten spouwmuurisolatie: 1.500-2.000 euro.)

- Vloerverwarming (lagetemperatuurverwarming LTV) is prettig maar het huis moet daarvoor wel goed geïsoleerd zijn. Voordeel is ook dat je op de begane grond (woonkamer, eetkamer, keuken) meestal geen lelijke en onhandige cv-radiatoren meer hebt.
(Kosten vloerverwarming ca. 3.000-3.500 euro voor ca. 50 m2, zonder inslijpen want dat is bij een nieuwe betonvloer niet nodig.)

- Vloerisolatie is ook niet gek. Kan met PUR (spuiten tegen de vloer en deels tegen de fundering van de buitenmuren), maar ook met Tonzon o.d. Maar: als het huis op de leefverdieping (begane grond meestal) een houten vloer heeft en er wordt gedacht aan vloerverwarming, dan is vervangen door een goed geïsoleerde betonnen vloer aan te bevelen. 
(Kosten vloerisolatie met PUR ca. 2.000 euro, maar dat is uiteraard niet nodig als de gehele beganegrondvloer nieuw is of toch al geïsoleerd wordt, bijvoorbeeld bij renovatie.)

- Renovatievloer. Vervangen van de oude houten vloer door een zogenoemde renovatievloer is ook te overwegen mits die stabiel en stijf genoeg is. 
Let op: bij een volledig droog systeem renovatievloer is vloerverwarming vaak niet mogelijk. 
(Kosten renovatievloer met beton als afwerking met isolatie is ca. 8.000 euro voor 40 m2. Samen met lagetemperatuur-vloerverwarming een fors bedrag.)

- Bodemisolatie is meestal niet nodig als de vloer van onderen geïsoleerd is, tenzij het isolatiemateriaal vochtig kan worden (meestal valt dat erg mee) of er is optrekkend vocht naar de muren.

- Dakisolatie. Wordt heel veel over gesproken en geschreven, maar eigenlijk alleen van toepassing als de dakverdieping ook gebruikt wordt om te wonen/studeren/werken o.d. of als er een open verbinding is met de zolder (open trappenhuis o.d.).
(Kosten dakisolatie zijn sterk afhankelijk van de situatie. Hellend dak isolatie aan binnenzijde ca. 30 euro/m2.)

- Dubbelglas. HR++ is wel het minste waar je tegenwoordig voor kunt gaan en de prijs valt best wel mee. (Kosten HR++ ca. 100 euro per m2, excl. inzetten, maar dat doen ze behoorlijk snel; kosten tussenwoning totaal bijvoorbeeld ca. 2.500 euro.)
Als de slaapkamers op de 1e verdieping en de zolderverdieping alleen gebruikt worden om te slapen én er is al gewoon dubbelglas aanwezig, dan is vervangen door HR++ dáár niet echt nodig.
Als dubbelglas niet mogelijk of te duur is, kan misschien een al of niet provisorisch voorzetraam worden aangebracht, bij voorkeur scharnierend zodat eventueel vocht weg kan door de spouw open te zetten. 
(Kosten dubbelgas zijn sterk afhankelijk van de situatie. HR++ glas ca. 130 euro/m2; denk aan ventilatieroosters.)

- Kierdichting, renovatie-tochtstrips e.d. Kierdichting is zeer belangrijk om geen warmte te verliezen in de koude periode. Naden van max. 10 mm zijn vaak met acrylaatkit te dichten; grotere gaten met pur-schuim. (Let op: naden langs kozijnen mogen aan de buitenkant van het huis vaak niet gedicht worden omdat dan het hout kan rotten.) Sommige gemeenten laten gratis infraroodfoto's maken waardoor de plaatsen van energieverlies duidelijk kunnen worden. Informeer eens bij uw gemeente.
Isoleren van de niet-glazen delen van voordeur en andere deuren en ramen, tegen tocht: er zijn speciale renovatietochtstrips (van Ellen bijvoorbeeld) die een wat grotere opening overbruggen en daardoor meer kieren dichten. 
Denk ook bijvoorbeeld aan de brievenbus, sleutelgaten, te ver`openstaande ventilatieroosters.
(Kosten tochtstrips: 24 meter renovatiestrips ca. 300 euro, meestal genoeg voor alle tochtstrips; laten aanbrengen maakt het natuurlijk duurder, ca. half uur per raam of deur, wel of geen steiger?)

- Tochtdeur naar 1e verdieping. In sommige gevallen is een tochtdeur bij de trap naar de 1e verdieping (of een tochtdeur op de 1e verdieping wenselijk, zodat niet veel warmte naar de verdieping en de zolder gaat (als de tochtdeur tenminste dicht blijft). Niet bij elke trap is dit netjes in te bouwen overigens.

- Radiatorfolie. Bij minder goede isolatie van buitenmuren is het vaak zinvol tuusen cv-radiator en muur radiatorfolie aan te brengen. Sommige folies kunnen aan de achterzijd evan de radiator bevestigd worden (als je erbij kunt tenminste).

- CV waterzijdig inregelen. "Bij waterzijdig inregelen wordt de cv-installatie zo ingesteld dat het cv-water gelijkmatig verspreid wordt over de verwarmingselementen." Dat kost wat tijd (en dus meestal geld), maar kan veel geld besparen. Wellicht laten uitvoeren bij regulier onderhoud van de cv. Ook nuttig bij een hybride warmtepomp.
(Kosten waterzijdig inregelen 300-500 euro.)

- Houthaard om hout te stoken en dus geen of minder gas. Een houthaard is te overwegen om de niet zo heel koude dagen toch warmte te hebben zonder de cv te hoeven stoken, zeker als er een (oud) schoorsteenkanaal is. 
(Kosten van een haard bij een goed werkend, bestaand kanaal ca. 2.500 euro incl. plaatsen, maar kan ook veel goedkoper.) 
(Kosten van het haardhout zou tussen de 100 en 150 euro per m3 moeten liggen, maar daarvoor krijg je het helaas niet meer. Jammer dat er altijd weer profiteurs zijn als de vraag wat groter wordt. Het risico is ook dat de prijs van haardhout nooit meer normaal wordt. Het zou mooi zijn als je een eigen "bosje" had om elk jaar een leuke voorraad haardhout te hebben. Natuurlijk is haardhout minder goed voor het milieu dan aardgas, maar als de meeste overheden in de EU zulke naïeve, verkeerde beslissingen nemen, dan moet je als burger wel wat egoïstischer zijn.)

- PV-panelen (zonnepanelen). Tot 1-1-2025 is er nog gelukkig de salderingsregeling: wat je aan het energiebedrijf teruglevert aan stroom kun je wegstrepen met wat je afneemt van het energiebedrijf. Als je schuine dak bitumen is: zonnepanelen op bitumen wordt helaas vaak afgeraden (misschien is in zo'n geval plaatsing op de schuur of garage mogelijk?) 
De pv-panelen zorgen er ook voor dat het dak of de muur waar ze op bevestigd zijn, minder warm wordt, omdat ze de felle zonnestralen tegenhouden.
(Kosten voor 8 zonnepanelen incl. inverter, grondkabel 8 m, extra groep in groepenkast bijvoorbeeld 4.500 euro en dan is er nog ca. 800 euro btw-teruggave, dus ca. 3700 euro netto kosten.Let op: er zijn veel zonnepanelenleveranciers die het veel duurder maken! Zie ook bij pv-paneel.)

- Warmtepomp. Een warmtepomp vermindert het verbruik aan aardgas, maar het huis moet wel goed geïsoleerd zijn. Een warmtepomp vraagt veel elektriciteit. Wanneer de prijs van elektriciteit ook hoog is én je wekt die zelf op (via pv-panelen of, in de buitengebieden, windenergie) én het salderen is nog actief, dan is het te doen, zeker als er fors subsidie wordt verleend. Bij salderen ontvang je voor teruggeleverde elektriciteit hetzelfde bedrag als voor afgenomen elektriciteit.
Eventueel is elektrisch bijverwarmen mogelijk als je helemaal van het aardgas af wilt (is echter ook duur, zeker als je niet zelf ook die extra elektriciteit opwekt).
(Kosten van een warmtepomp zijn nog steeds belachelijk hoog, 6.000-1.0000 euro en voor een minder nuttige hybride uitvoering toch ook nog ca. 4.000 euro? Er is vaak wel subsidie maar dat zou niet nodig moeten zijn. Daar profiteert dus de leverancier/fabrikant het meeste van.)

- Warmteterugwinning (WTW). Bij warmteterugwinning wordt bijvoorbeeld verbruikte lucht (de warmte van warme binnenlucht die naar buiten gaat) door een apparaat teruggewonnen, waardoor de warmte niet verloren gaat. 
Let op: het huis moet ervoor ingericht zijn: er moet bijvoorbeeld balansventilatie zijn (systeem D2) of mechanische ventilatie met wtw. Ook kost wtw veel elektriciteit, de filters moeten regelmatig schoongemaakt én vervangen worden, en de wtw kan mogelijk lawaai geven.
(Kosten wtw ca. 1.000-1.500 euro excl. installatiekosten.) 

- Warmte-koude-opslag (WKO). Een wko-systeem met warmtepomp of warmtewisselaar slaat 's zomers warmte op in een waterhoudende laag onder de grond en haalt hier 's winters warmte uit om het huis te verwarmen. 's Zomers wordt koelte uit een laag gehaald om het huis te koelen. 
WKO bespaart aanzienlijk op gas. Verbruik van elektriciteit neemt toe (pompen), maar bij voorkeur dus zelf opwekken met pv-panelen of windenergie.
(Kosten wko zijn zeer hoog, in combinatie met vloerverwarming wellicht ca. 15.000 euro. Er is geen subsidie voor wko zelf, wel voor de warmtepomp of warmtewisselaar die ervoor nodig is.)

- LED-verlichting. Als nog niet alle verlichting LED is, kun je dat aanpassen. Als je aardig wat lampen hebt, scheelt dat best veel elektriciteit. 

- Airco. De airco kan meestal ook verwarmen waardoor op een koudere avond geen cv-ketel aan hoeft en je in plaats van gas elektriciteit verbruikt.
De airco is de voorloper van de warmtepomp. "Warmtepompen onttrekken meer dan 4 keer meer energie uit de buitenlucht dan dat ze uit het stopcontact halen. Moderne airco's halen deze prestaties ook."
Zeker als je zelf elektriciteit opwekt en bij voorkeur ook nog de salderingsregeling geldt, kan een airco interessant zijn.
Jammer dat er op airco's (nog) geen subsidie wordt gegeven. Wellicht kunnen bijna alle airco's als warmtepomp benoemd worden?
(Kosten airco ca. 2.000-4.000 euro bij resp. 1 of 2 aparte kamers met airco.)

- Rolluiken. Wanneer u toch denkt aan rolluiken, denk dan aan geïsoleerde rolluiken.

- Muren met minder "massa". Probeer bij renovatie o.d. de muren te bedekken met een materiaal dat een lagere warmtecapaciteit heeft (bijvoorbeeld een houtachtig materiaal of kurk). Voordeel van meer massa (dus een materiaal met een hogere warmtecapaciteit of meer dikte) is dat het meer warmte op kan nemen, wat echter ook juist een nadeel is: 
. in de winter is meer energie nodig om muren e.d. op te warmen (de stookkosten zijn hoger dan bij muren die niet veel warmte opnemen)
. in de zomer wordt meer warmte opgenomen die dagen lang in huis blijft hangen (wellicht dat nachtventilatie dan een oplossing is; zie TOjuli bij BENG). 

- Buitenzijde buitenmuren wit verven? Door de buitenmuren wit te verven, zullen die minder warmte opnemen. (Net zoals witte EPDM op een dak de zonnestralen beter weerkaatst en het dak minder warm laat worden.) Bedenk wel dat elke ca. 8-10 jaar alle muren opnieuw wit moeten worden gesausd. Waarschijnlijk zij de (weerkerende) kosten veel hoger dan de opbrengst. Als je toch je huis aan de buitenzijde wit wilt hebben, is het een kleine meevaller...

- Hydrofoberen? Hydrofoberen (impregneren) van de gevels gaat vochtdoorslag tegen wat mogelijk vochtig worden van de spouwmuurvulling vermijdt. Omdat de spouwmuurvulling zelden vochtig wordt, wordt dit bijna nooit gedaan.
(Kosten hydrofoberen: 1.500-2.000 euro? Deze kosten haal je er zelden of nooit uit als besparing op gas of elektra.)

- Monumenten. Bij monumenten kan de MonumentenwachtNL helpen de benodigde behoeften aan restauratie of onderhoud in kaart brengen en de DuMo-adviseur (Duurzame Monumenten-adviseur) kan tips voor energiebesparing geven. Voor DuMo-adviseurs kunt u het Restauratiefonds benaderen (geef daar in het zoekboxje in: dumo-adviseur).

- Bouw compact. Algemeen geldt ook (in het ontwerptraject, je kunt er later niet veel aan doen): bouw compact om warmteverliezen te vermijden, dus geen kamers die uitsteken boven een terras o.d., of detailleer deze in het ontwerp van een gebouw extra goed.

- Bedstee. Een bedstee was lang geleden een manier om het in de strenge winter niet al te koud te krijgen. Hoewel het ongetwijfeld nogal bedompt kon zijn in een bedstee, kwam er door kieren overal wel wat verse lucht.
Overigens was een bedstee ook een manier om nog iets aan privacy te hebben wanneer iedereen in één ruimte moet slapen.

- Als helemaal niets meer helpt, probeer (tijdelijk) in een zo klein mogelijke ruimte te wonen en te slapen zodat weinig of geen energie nodig is om je in die ruimte warm te houden. Nadeel van het zeer koud houden van de andere kamers is dat die gevoelig worden voor schimmel; probeer in ieder geval iets te ventileren in die andere kamers (ventilatieschuif heel klein stukje open of af en toe luchten).

- Zie eventueel bij renovatie welke andere maatregelen mogelijk zijn.

Omrekening aardgas van MWh naar m3 en andersom

De omrekening is afhankelijk van de calorische waarde van aardgas. Nederlands gas heeft een vrij lage calorische waarde. De calorische waarde is de energetische waarde: 1 m3 aardgas van een bepaalde soort of bron levert meer energie dan 1 m3 van een andere soort of bron. Omdat alle apparatuur in Nederland daarop is gebaseerd, worden andere typen aardgas "teruggebracht" naar onze lage waarde. Ook binnen het Nederlandse aardgas is er toch nog een verschil in calorische waarde. 

De simpele manier
- van MWh naar m3 aardgas: 1 MWh = ca. 100 m³ aardgas
- van kWh naar m3 aardgas: 1 kWh = ca. 0,1 m³ aardgas
- van m3 aardgas naar MWh: 1 m³ aardgas = ca. 0,01 MWh
- van m3 aardgas naar kWh: 1 m³ aardgas = ca. 10 kWh.

De nauwkeurige methode
Voor Nederlands aardgas is de standaard bovenwaarde 35,17 MJ/m³, terwijl de calorische waarde als onderwaarde 31,65 MJ/m³ is, dus een fors verschil. 
De energetische waarde van 1 m³ Nederlands aardgas kan dus nogal verschillen. Daarom is de simpele methode van hierboven in de meeste mensen aan te bevelen... 
Als toch een omrekening vereist is uitgaande van de bovenwaarde: 
- voor elektriciteit heeft de omrekening een vaste waarde, dus 1 kWh = 3,6 MJ (en 1 MWh is 3.600 MJ)
- 1 m³ aardgas = 35,17 MJ (de bovenwaarde) ==> 35,17 MJ / 3,6 MJ = 9,77 kWh.

Die 10 kWh uit de simpele methode zit er slechts 3% naast en dan te bedenken dat de calorische waarde evengoed 31,65 MJ/m³ kan zijn, dus 31,65 / 3,6 = 8,79 kWh. Vaak is de wat grovere bepaling van het aantal m³ en MWh voldoende omdat het meestal om het idee gaat wat die kubieke meter nu eigenlijk kost bij inkoop door het energiebedrijf.

Voorbeeld

Als de inkoopprijs voor de energie-inkopers bijvoorbeeld 50 euro per MWh is (excl. btw), dan correspondeert dat ongeveer met 0,60 euro / m3 aardgas (incl. btw) en
als de extra kosten (energiebelasting, opslag duurzame energie, vaste leveringskosten en netbeheerskosten en de btw van, blijkbaar, ca. 17% over al die onderdelen) per m3 aardgas ongeveer 1,30 euro bedragen (situatie medio 2023),
dan kost 1 m3 aardgas voor de consument ca. 1,90 euro. Een fors bedrag.

Kritische noot
Wonderlijk dat er, op de jaarnota van het energiebedrijf, btw over energiebelasting betaald moet worden: belasting over belasting... Straks moeten we nog btw betalen over de btw, en ook natuurlijk weer btw over die btw.

Prijsplafond

In 2023 gold een door de overheid ingesteld prijsplafond waardoor mensen die wat meer gebruikten dan "normaal" niet nog eens extra werden getroffen. Vaak waren dat mensen met huizen die slecht geïsoleerd waren.

Blijft mijn energieverbruik elke maand waarschijnlijk onder het prijsplafond? 
Om er zeker van te zijn dat al je gas en elektra onder het prijsplafond bleef, kon je per maand bezien of je er waarschijnlijk onder bleef. Let op: mede afhankelijk van het moment van de jaarnota, terugleveren van elektriciteit door zonnepanelen, e.d. (met dank aan Vereniging Eigen Huis):

Eng. energy savings, energy conservation