dieren hulpmiddelen

In het algemeen is gunstig voor dieren:
- ontsnippering (tegengaan van versnippering van natuurgebieden)
- natuurlijke beschoeiing (een lage of geleidelijk oplopende oever / waterkant)
- groengevels en groendaken
- minder maaien (vooral de weilanden, ook veel beter voor de insecten) en als het toch moet: ga eerst na of er nesten van dieren zijn en markeer die zodat daar niet gemaaid wordt, maai alleen overdag (voor de egels, maar je kunt overdag ook bijvoorbeeld beter zien of er een vogelnest in het gras is; stel de robot-maaier in op alleen-overdag-maaien dan lopen de jonge egels ook meestal geen gevaar)
- grondwaterstand niet (extra) verlagen (een lage grondwaterstand zorgt voor watertekort in droge tijden maar ook voor minder groei van (kruidrijk) gras en polderbloemen waardoor minder insecten aangetrokken worden wat bijvoorbeeld ook slecht is voor de kuikens van weidevogels)
- bloeiende planten, struiken en bomen (voor de insecten vlinderstruiken, vlinderbloemen, bijenbloemen e.d. en wat betreft schuilplaats, bessen e.d. ook voor de vogels); bijen vertoeven graag bij honingboom (Styphnolobium/Sophora), bijenboom (Tetradium), acacia (Robinia pseudoacacia), els en hazelaar; er bestaan ook konijnbestendige planten als u in landelijk gebied woont en geen konijnen in de tuin wilt hebben
- "natuurinclusief bouwen" is natuurlijk een vreselijke, trendy term, maar wanneer bij het bouwen van huizen e.d. gelet wordt op nestmogelijkheid, veel groen en bloeiende planten is dat gunstig voor veel dieren, groot en klein, én voor ons, mensen
- vooral voor weidedieren als schapen en koeien e.d.: in de hete zomers is er veel te weinig schaduw en in de winter geen beschutting tegen sneeuw en wind (houden boeren niet van bomen en struiken?); als er echt geen mogelijkheid is tot het planten van bomen en struiken: het is niet echt een fraai gezicht in de wei maar zonnepanelen, op ca. 2 m hoogte aangebracht, geven in ieder geval wat schaduw voor deze dieren.

Hulpmiddelen waarmee specifieke dieren geholpen worden, zijn bijvoorbeeld (geen duidelijke volgorde): 
- de nestkast (vogelhuisje voor vogels, maar ook nestkasten voor insecten, vleermuizen, egels, eekhoorns e.d.; hang de nestkasten voor vogels en vleermuizen niet op het zuiden tenzij er voldoende schaduw is door overstekken o.d.)
- de neststeen (een stenen of betonnen "nestkast" in of aan de muur; bij plaatsing in de muur bevindt de neststeen zich bij voorkeur grotendeels in het buitenspouwblad zodat er geen isolatieprobleem is)
- de vogelvide (nestruimte onder de dakpannen)
- het floatland / drijvend eilandje
- de zwaluwpan / vogelpan / mussenpan / uilenpan
- het uilenbord
- de eendentrap / faunatrap / reddingsbrug
- de vissentrap / vistrap / vispassage (visvriendelijke pompinstallatie van Rodelta) 
- de paddentrap / kikkertrap / amfibieëntrap (in trottoirkolk; brochure paddentrap)
- het insectenhotel / bijenhotel / insectenmuur (bij nieuwbouw ook simpel in of aan te bouwen bij schuren, daken e.d.)
- het ecoduct / faunapassage (werkt ook tegen versnippering van natuurgebieden; faunapassages zijn ook mogelijk in bijvoorbeeld duikers; er zijn ook "droge duikers" uitsluitend voor dieren)
- het kuikendakje (als een opengeslagen boek met houten kaften en met de tekst naar de grond, ter bescherming van eieren en vogels op het strand of in een weiland)
- het baken of label (balise in het Frans) kan ervoor zorgen dat vogels niet meer tegen een hoogspanningslijn e.d. vliegen
- het vluchthek (vluchtomheining) als een klein gebiedje waar vogels en andere dieren naar toe kunnen vluchten als ze belaagd worden door honden o.d.
- de wildtunnel (werkt ook tegen versnippering van natuurgebieden)
- het otterpad (hoewel een otter best wel een waterdier is, gaat hij vaak en graag over het land; vooral in België en Frankrijk zijn er veel loutreducs)
- het wildrooster / veerooster (houdt dieren in een bepaald gebied)
- een drone met warmtecamera kan bijvoorbeeld jonge reeën aangeven en ze redden als een combined harvester of een andere grote landbouwmachine in een veld met hoog gewas gaat maaien (zo'n drone kost de boeren wel wat, maar in Wallonië zijn in 2023 zo al meer dan 800 reetjes gered); let op: als de reetjes worden verplaatst, moeten die na het maaien wel weer op dezelfde locatie worden teruggeplaatst omdat de moeder de reekalfjes daar verwacht
- de houtwal / houtril / vlechtheg / takkenwal / snipperwand / houtsingel / stobbenwal
- natuurlijke erfscheidingen / schuttingen (heggen, struiken) of betongaas met brede openingen (ook egels e.d. kunnen dan door de mazen)
- vogelmarkering / raamstickers / ruitmarkering (vaak een roofvogel); vooral nodig bij grote glaspanelen, op de onderste vier verdiepingen; "bij doorzichtig glas de stickers bevestigen aan de binnenkant, bij donker of spiegelend glas aan de buitenkant"
- vogelvriendelijk glas (vogels zien strepen in het glas, mensen niet)
- een vrij laag houten plateau o.d. voor schapen in de wei (tegen zon, regen, hagel en sneeuw)
- een milieuvriendelijke, geweven mat waar oesters e.d. zich in kunnen nestelen, o.m. een mat van biodegradable eco-system engineering elements (BESE), bijvoorbeeld een mat van biomateriaal van aardappelmeel (resten bij de verwerking van aardappels tot friet e.d.) 
- de vensterbank (kan de kat slapen, of zitten en naar buiten kijken zonder de vogels te vangen)
- elke vorm van natuurlijk materiaal in de tuin waardoor insecten worden aangetrokken en die zelf weer andere dieren aantrekken; plant bijvoorbeeld vroegbloeiende planten als krokussen en laatbloeiers als asters
- voor insecten die we liever niet zien en eigenlijk meteen zouden willen bestrijden, geldt het vijf-stappenplan: "voorkómen, blokkeren, detecteren, beperken, bestrijden" (maak naden en kieren dicht met mortel, muurvuller, kit, pur, tochtstrips o.d. of gebruik fijn gaas, een bijenbekje o.d.)
- een alternatief voor Roundup onkruidverdelger / pesticide (glyfosaat, schadelijk voor mens en dier) is in aantocht: Apeo, "onze herbiciden op basis van essentiële oliën zijn veilig voor mens en milieu"
- bomen of palen waar de kat aan mag krabben (de andere bomen kunnen met een boombeschermer beveiligd worden, een kunststof fijnmazig weefsel)
- wat losse takken waar de hond mee mag spelen en wat vermolmde takken of schors waar de hond aan kan knagen
- een grote vijver als u vissen wilt houden (zeker bij een kleinere vijver een ververs-pomp o.d. toepassen; bij gebruik van gaas tegen ongewenst visdiner voor reiger of kat, hang dit gaas een paar cm boven het wateroppervlak, dan blijft de vis er niet in steken, en neem een soort met openingen kleiner dan 4 cm, bij de grotere openingen kan een reiger zijn snavel er toch door steken en een kat kan blijven haken; span het net zo strak mogelijk aan als het een beetje flexibel is)
- een fontein brengt lucht in het water (vooral in de zomer belangrijk voor de vissen) en als het vriest houdt een fontein het water langer open (wat voor waterdieren soms levensreddend is; bij voorkeur en als het mogelijk is de fontein ook in de nacht laten werken)
- gemalen schelpen (natuurlijk weidebeheer, voor vogels om meer kalk in te nemen; rond een plantenbed om slakken te weren, slakken glijden blijkbaar niet zo prettig over de schelpstukjes)
- koperen strip die slakken tegenhoudt (Escar-No)
- "vleermuisverjagers" (bat deterrent systems)
- diervriendelijke muizenval (doorzichtig zodat je kunt zien of er een muis in zit; wel betrekkelijk snel de muis ergens anders loslaten want de kunststof kooi kan na een tijdje aangevreten worden; plaats bijvoorbeeld wat pindakaas in de val om de muis te lokken)
- de rattenfuik om ratten te vangen en terug te plaatsen in de natuur (rattenvangkooi)
- diervriendelijke mollenverjager (op voor ons niet hoorbare geluid of trillingen)
- schrikdraad met fladderlinten (turbo fladry in de VS) om wolven bij vee weg te houden
- een elektrische geleideweg om vissen bij een waterkrachtcentrale, stuw o.d. een veilige weg te laten nemen (project Life4Fish)
- angstige katten voorlezen zodat ze na een tijdje toch weer vertrouwen krijgen in de mens; ook in het asiel voorlezen zodat ze later gewoon weer bij mensen kunnen wonen 
- specifieke korrels e.d. met een bepaalde geur tegen katten of honden in uw tuin
- een stootvoegrooster tegen bijen, wespen e.d. in de spouwmuur of een sleufrooster / afdichtingsnet tegen muizen, vleermuizen, ratten, marters, vogels e.d.
- een vogelnet om vogels te beletten het fruit van uw bomen te laten eten (let er wel dat de vogels niet verstrikt kunnen raken in het net)
- wat betreft minder of anders maaien in de landbouw: een drone met een warmtecamera kan een akker of veld scannen en binnen enkele minuten uitsluitsel geven of er jonge hertjes o.d. in het (niet eens zo hoge) gras liggen; in België zijn in 2021 op die manier 204 hertjes gered (Sauvons Bambi)
- mieren zijn tegen te gaan door: (a) strooi scherp fijn zand rond het huis (diatomeeënaarde, daar houden de mieren niet van) (b) plant goudsbloem en afrikaantjes rond het huis (c) plaats op het mierennest een omgekeerde bloempot met aarde en wat zand en als de mieren in de pot zitten, zet deze dan bijvoorbeeld achterin de tuin (d) als dat allemaal niet lukt, pas in het uiterste geval een mierenlokdoosje o.d. toe met gif (hou het weg bij water, vissen en huisdieren).
- een luchtbellenscherm om zout water van zee en zoet water van de rivier te scheiden heeft waarschijnlijk weinig invloed op vismigraties (het idee van een luchtbellenscherm als barrière tussen zout en zoet water dateert al uit de jaren 1960, afbeelding in Driemaandelijks Bericht der Deltawerken, feb '64, no. 27, p.355/356). 

In de winter zijn soms extra maatregelen nodig:
- geef toch aan eenden e.d. wat eten (brood, zaad o.d.; dat eenden dik worden van brood is misschien waar, maar in een strenge winter zullen ze zeker niet vet worden)
- laat (een deel van de) afgevallen bladeren en plantafval als stengels en bloemhoofden liggen, voor insecten en daarmee ook voor vogels
- "vlinders overwinteren als ei, rups of pop (soms als vlinder) in de plantengroei dus knip afgestorven plantenstengels pas in het late voorjaar weg"
- padden houden een winterslaap in een houtstapel of een berg afval van takken
- kikkers zitten onderin het water van een vijver; als u kikkers in de vijver heeft, is misschien beluchting van uw vijver nodig als het streng vriest
- vissen hebben water nodig; zorg dat een deel van uw vijver-met-vissen 80-120 cm diep is
- houd de hond aangelijnd in gebieden waar zij de andere dieren als herten op kunnen jagen (geldt inderdaad niet alleen voor de winter, maar in de koude tijd sparen reeën energie om warm te blijven en om voedsel te kunnen zoeken).

Overigens:
- synthetisch vlees is echt vlees maar dan gekweekt (er is wel iets van het dier nodig, maar dat kan blijkbaar met een injectiespuit uit de bil van het dier genomen worden)
- tsja, plant-aardig is dier-vriendelijk. 

Kijk ook eens op:
- Ranox natuuraannemer voor een veelheid aan bouw-gerelateerde hulpmiddelen voor dieren
- Bouw Natuurinclusief voor klimaatbuffers, biodiversiteit e.d. (stappenplannen voor gemeenten e.d.).

Kritische noot
- koeien op een ponton, een floating farm, een "stadsboerderij" op het water als zogenaamd groene boerderij, is bouwkundig en planologisch wellicht interessant, maar verder waanzin, zeker als er ook nog koeien in het diepe water vallen; dat een Rotterdamse wethouder dit doorgedrukt heeft en dat de Rijksoverheid, Albron, Vitam en Picnic hieraan meewerken, is niet alleen wonderlijk maar ondoordacht én zorgelijk
- kleine vissenkommen, konijnenhokken e.d. zijn slecht voor het dier; hoe zou u het vinden als u continu in een gevangenis leeft?
- dat "inclusief"-gedoe is natuurlijk een vorm van dwingelandij en overdreven media-aandacht, maar dieren kunnen niet voor zichzelf opkomen.

Heeft u tips? Mail a.u.b. naar de redactie.

nestkast (vogelbescherming en gierzwaluwbescherming):

neststeen (hier op de muur; wordt bij nieuwbouw ook wel in de muur geplaatst):

vogelvide (monier):

floatland / drijvend eilandje (hogeschool van hall larenstein):

zwaluwpan / vogelpan (natuur- en vogelwerkgroep krimpenerwaard):

mussenpan (monier):

uilenbord met groot gat voor de uilen (rietdekkersbedrijf de jong):

eendentrap / faunatrap (reddingsbrug / eendentrapje / universele faunatrap), van twee zijden te benaderen, hout met "treden"; let er op dat de trap ver in het water reikt, juist bij laag water moet de reddingsbrug bereikbaar zijn (hipgroen):

eendentrap én mensenladder, water leidse rijn, de meern (foto joostdevree):

vissentrap / vistrap / vispassage (john day dam, wikipedia):

vissentrap in een meer natuurlijke omgeving (in het frans une échelle à poissons; foto ralfg op komoot):

visvriendelijke vispassage bij pompinstalatie (acvp), orvelte (rodelta):

elektrische geleideweg naar vispassage bij waterkrachtcentrale luminus, beez, prov. namen, belgië (life4fish):

paddentrap / kikkertrap / amfibieëntrap in trottoirkolk (aquaflow):

paddentrap / kikkertrap / amfibieëntrap in straatkolk (vivara):

insectenhotel / bijenhotel / insectenmuur (vivara):

ecoduct / faunapassage (werkt ook tegen versnippering van natuurgebieden) (bergschenhoek civiele techniek):

wildtunnel (werkt ook tegen versnippering van natuurgebieden) (uit youtube-filmpje van rinus van wezel):

otterpad (in het frans: loutreduc), onder n4, tenneville, provincie luxembourg, belgië (ook otters lopen veel over de grond):

wildrooster / veerooster (houdt dieren in een bepaald gebied, meestal geen honden) (foto joostdevree):

houtwal / houtril / vlechtheg:

natuurlijke erfscheidingen / schuttingen (heggen, struiken) of betongaas met brede maas (kunnen egels e.d. door) (foto joostdevree):

kuikendakje en vluchthek (vluchtomheining) ter bescherming van eieren en vogels op het strand of in een weiland (foto wendy janse, vogelbescherming.nl)

baken (label) zorgt er vermoedelijk voor dat vogels niet meer tegen een hoogspanningskabel o.d. vliegen:

vogelmarkering / raamstickers / ruitmarkering (vaak een roofvogel) (haxo):

vogelmarkering / raamstickers / ruitmarkering (vaak een roofvogel)  (vogelhuisje store):

vogelvriendelijk glas (bird friendly glass, bear glass):

vrij laag houten plateau voor schapen in de wei, tegen zon, regen, hagel, sneeuw (foto toont een plateautje op een eilandje in de semoisvallei in belgië):

koperen anti-slakkenband "escar-no" om slakken te weren en daarmee planten te beschermen; slakken verdragen geen koper en kruipen er liever niet over (biologische bestrijding):

diervriendelijke muizenval; er zijn meer types muizenvallen (groot en klein, al vanaf ca. 6 euro); doorzichtig zodat je kunt zien of er een muis in zit; de muis / muizen een eindje van uw huis o.d. terugplaatsen in de natuur; niet te lang wachten om de dieren weer los te laten (kabelshop):

diervriendelijke mollenverjager; door bijvoorbeeld een voor ons onhoorbaar geluid of door trillingen worden de mollen op deze locatie verjaagd (kabelshop):

vensterbank (kan de kat slapen, of zitten en naar buiten kijken zonder de vogels te vangen):

ontsnippering (tegengaan van versnippering van natuurgebieden, op de kaart wat ooit de knelpunten waren en eronder een voorbeeld hoe de versnippering tegen te gaan met een ecoduct, als er geen andere oplossing is) (mirt overzicht):

natuurlijke beschoeiing (een lage of geleidelijk oplopende oever / waterkant) (servicedienst reeuwijk, groenbureau reeuwijk):

minder maaien (vooral de weilanden, ook beter voor de insecten) (berg en dal):

bloeiende planten, struiken en bomen (voor de insecten en wat betreft schuilplaats, bessen e.d. ook voor de vogels; er zijn bijvoorbeeld speciale bloemenmixen voor bijen) (happy seeds):