Uitspraak
[liemès]. De
limes is de ca. 5000 km lange rijksgrens van het Romeinse rijk, in het
bijzonder de verzamelnaam van de grenswegen die de Romeinen aanlegden rond hun rijk. Het was geen echte defensiewal, maar
meer te vergelijken met het "IJzeren gordijn". Alleen tussen
Engeland en Schotland is het een echte wal, de Haydrian Wall (de Muur
van Hadrianus). Wel
waren er ongeveer 1000 wachttorens en 200 kleinere en grotere forten.
Soms was een rivier de natuurlijke rijksgrens van de Romeinen (Rijn,
Donau).
De grens was de fysieke scheiding tussen het Romeinse leven en alles wat
daarbuiten viel.
Het Romeinse rijk heeft lang standgehouden, van ca. 750 voor Chr. tot ca. 400 na
Chr.
Het Romeinse Rijk was omvangrijk en hield zo lang stand door:
- veel overwinningen (en pogingen die streken zolang mogelijk te behouden)
- streng zijn (vooral na een opstand of na een moord op een hooggeplaatste Romein)
- gul zijn (bescherming tegen vijanden en piraten; handhaven van de
lokale orde, vrede en veiligheid; vrijheid; status/luxe; werk door voedsel en
goederen)
- innovaties (wegen, aquaducten, thermen; door de wegen waren soldaten maar ook
kooplui e.d. snel op de gewenste plek; door de slim aangelegde aquaducten was
vers water zelfs midden in grote steden beschikbaar; door de thermen kon men
zich wassen en informeel met elkaar overleggen)
- flexibiliteit (vrijheid van religie en cultuur; soldaten uit een bepaalde
streek vochten ook in andere, ver afgelegen gebieden)
- vermengen van lokale gebruiken en goden met Romeinse gewoonten (ook een vorm
van flexibiliteit en vrijheid; de Romeinen kenden meer goden en dat is toch
duidelijk verschillend van de monotheïstische religies zoals het christendom en
de islam die van iedereen eisten en vaak nog eisen dat zij zich tot hun geloof
"bekeren")
- perspectief bieden (rechten, kansen en belangrijke functies óók voor veroverden of hun
kinderen; propaganda hoe goed het was en hoe het nog beter wordt, bijvoorbeeld
een eigen stuk grond e.d. na de trouwe dienst in het leger).
In 2005 is de Deutsche Limes-Strasse van ca. 700 km lengte tot
Werelderfgoed verklaard. Langs deze route zijn bijvoorbeeld overblijfselen te
bezoeken van Romeinse castella,
badcomplexen (thermen),
reconstructies van zogenoemde limestorens (bewakingstorens).
de gehele limes van het romeinse rijk (cultureel erfgoed): |
limes in nederland, rijksdienst voor oudheidkundig bodemonderzoek: |
limes, muur van hadrianus: |
wachttoren van castellum zugmantel aan de limes, duitsland, foto michaël wannet (recreatief fietsen): |
limes, reconstructie van de grensweg nabij valkenburg: |
mijlpaal nabij regensburg, duitsland: |
Documentatie
- Op
zoek naar de lijn (van DaF-architecten)
Limes is het Latijnse voor (a) oorspronkelijk: "de door een
greppel gevormde grenslijn, grens tussen twee stukken land" (b) "pad,
baan" (c) "figuurlijk: afstand". De betekenis in deze context van
limes is grens (denk aan het woord limiet).
Zie ook de Over
de Nederlandse
Limes-site en
Romeinse
routeplanner, een reconstructie van de Tabula Peutingeriana met moderne technieken.