limes

Uitspraak [liemès]. De limes is de ca. 5000 km lange rijksgrens van het Romeinse rijk, in het bijzonder de verzamelnaam van de grenswegen die de Romeinen aanlegden rond hun rijk. Het was geen echte defensiewal, maar meer te vergelijken met het "IJzeren gordijn". Alleen tussen Engeland en Schotland is het een echte wal, de Haydrian Wall (de Muur van Hadrianus). Wel waren er ongeveer 1000 wachttorens en 200 kleinere en grotere forten. Soms was een rivier de natuurlijke rijksgrens van de Romeinen (Rijn, Donau). 

De grens was de fysieke scheiding tussen het Romeinse leven en alles wat daarbuiten viel. 
Het Romeinse rijk heeft lang standgehouden, van ca. 750 voor Chr. tot ca. 400 na Chr.

Het Romeinse Rijk was omvangrijk en hield zo lang stand door: 
- veel overwinningen (en pogingen die streken zolang mogelijk te behouden)
- streng zijn (vooral na een opstand of na een moord op een hooggeplaatste Romein)
- gul zijn (bescherming tegen vijanden en piraten; handhaven van de lokale orde, vrede en veiligheid; vrijheid; status/luxe; werk door voedsel en goederen)
- innovaties (wegen, aquaducten, thermen; door de wegen waren soldaten maar ook kooplui e.d. snel op de gewenste plek; door de slim aangelegde aquaducten was vers water zelfs midden in grote steden beschikbaar; door de thermen kon men zich wassen en informeel met elkaar overleggen)
- flexibiliteit (vrijheid van religie en cultuur; soldaten uit een bepaalde streek vochten ook in andere, ver afgelegen gebieden)
- vermengen van lokale gebruiken en goden met Romeinse gewoonten (ook een vorm van flexibiliteit en vrijheid; de Romeinen kenden meer goden en dat is toch duidelijk verschillend van de monotheïstische religies zoals het christendom en de islam die van iedereen eisten en vaak nog eisen dat zij zich tot hun geloof "bekeren")
- perspectief bieden (rechten, kansen en belangrijke functies óók voor veroverden of hun kinderen; propaganda hoe goed het was en hoe het nog beter wordt, bijvoorbeeld een eigen stuk grond e.d. na de trouwe dienst in het leger).

In 2005 is de Deutsche Limes-Strasse van ca. 700 km lengte tot Werelderfgoed verklaard. Langs deze route zijn bijvoorbeeld overblijfselen te bezoeken van Romeinse castella, badcomplexen (thermen), reconstructies van zogenoemde limestorens (bewakingstorens).


de gehele limes van het romeinse rijk (cultureel erfgoed):


limes in nederland, rijksdienst voor oudheidkundig bodemonderzoek:


limes, muur van hadrianus:


wachttoren van castellum zugmantel aan de limes, duitsland, foto michaël wannet (recreatief fietsen):


limes, reconstructie van de grensweg nabij valkenburg:


mijlpaal nabij regensburg, duitsland:


Documentatie
- Op zoek naar de lijn (van DaF-architecten)

Limes is het Latijnse voor (a) oorspronkelijk: "de door een greppel gevormde grenslijn, grens tussen twee stukken land" (b) "pad, baan" (c) "figuurlijk: afstand". De betekenis in deze context van limes is grens (denk aan het woord limiet).

Zie ook de Over de Nederlandse Limes-site en
Romeinse routeplanner, een reconstructie van de Tabula Peutingeriana met moderne technieken.