krommer

1. Ook: kromhout, krom hout, kromstijl. Een krommer is een kromme stijl van een kapspant, in het bijzonder de stijl van het onderste deel van het kapgebint. De krommer was vaak van eikenhout. Een korbeel zorgt voor de hoekversteviging van de krommer met de dekbalk ("vormvaste driehoek") en de blokkeel zorgt voor een stevige verbinding met de buitenwand of met de muurplaat. Ook een kromme balk in bijvoorbeeld een vakwerkhuis wordt krommer genoemd.

De krommer werd vaak gezaagd uit speciaal hiervoor gebogen en gesnoeide bomen: "om bepaalde krommers te doen groeien werden jonge bomen in de gewenste vorm gebogen of gesnoeid; men noemde dit gewossen hout." (Ook de boom zelf werd blijkbaar wel een krommer genoemd.) 
Een krommer kan ook gezaagd worden uit een zeer dikke plank of stam, maar dat is kostbaar (geeft veel houtafval), de constructieve sterkte zal niet zo hoog zijn en de tekening in het hout is zeer verschillend van die van de "gegroeide" krommer.

Bij de sloop van panden werden krommers regelmatig bewaard en daarna hergebruikt.

Rond 1600 werd er veel gebouwd en werden krommers zelfs in de lengte doorgezaagd om zoveel mogelijk aan de vraag naar krommers te voldoen. Dit in de lengte doorzagen werd soms vergoelijkend "ontdubbelen" genoemd. De schaarste aan krommers werd nog urgenter door de toenemende vraag vanuit de scheepsbouw. Door die sterk gestegen vraag was waarschijnlijk ook de prijs fors gestegen wat dit "ontdubbelen" nog meer in de hand werkte.
Er is geprobeerd voor de krommers grenenhout te gebruiken, maar men vertrouwde de houdbaarheid of de constructieve sterkte van gekromd grenen niet. Eikenhout hield toch de voorkeur, zeker voor wat grotere of bijzondere panden. Voor recht hout gebruikte men na 1600 wél vaak grenen.
Krom hout was moeilijker verkrijgbaar dan recht hout, waardoor krommers van meer handelaren werden aangekocht.

Krommers werden ook wel toegepast bij wrongstukken van trappen en worden nu nog vaak gebruikt bij de bouw en restauratie van oude houten boten en schepen.


eiken krommers (monumentaal aan de zaan):


speciaal gebogen en gegroeide (en later gesnoeide) bomen voor krommers;
klik voor groter (odm architecten, restauratie en nieuwbouwprojecten in een landelijke omgeving):


grote krommers (bijna tot de nok), en kleine krommers die gelijktijdig korbeel zijn
; klik voor groter (carpenter oak):


krommers als spanten in de scheepsbouw, hollandse boot naar 17e-eeuws model (inlands hout, jaap van leersum):


Met dank aan Monumentaal aan de Zaan, ODM architecten (restauratie en nieuwbouwprojecten in een landelijke omgeving), Carpenter Oak, Vaartips en Inlands hout Jaap van Leersum.

Zie ook jukkenkap.
Verg. kreupele stijl, schenkelspant.

Eng. curved principal, cruck, cruck timber, cruck blade