hoeksteen

1. De hoeksteen is een steenachtig blok op de hoek van een gebouw en fungeert als sluitsteen of heeft een louter decoratieve waarde. Meestal is de hoeksteen van natuursteen, maar er zijn ook hoekstenen van andere materialen, o.m. beton. In vroeger tijden had de hoeksteen een constructieve functie: steun geven aan het gebouw. Bij huizen van breuksteenwerk kunnen hoekstenen ook nu nog die constructieve functie hebben; zonder hoekstenen kan er moeilijk een goede hoek worden gemaakt (de hoek heeft anders meer kans om af te brokkelen).

Een paar kenmerken van de hoek en de hoekstenen:
- Hoekstenen zijn soms van een ander materiaal dan het gebouw; in ieder geval zijn ze vaak in uiterlijk verschillend van de rest van de muren.
- Hoekstenen steken vaak iets uit ten opzichte van de rest van de muur. 
- Hoekstenen kunnen  glad zijn maar ook ruw behakt.
- Vaak wisselen de strek en de kop van de hoekstenen elkaar af. 
- Soms wordt een hoek van een gebouw om en om van een hoeksteen voorzien: een hoeksteen en een aantal kleinere stenen of bakstenen wisselen elkaar in dat geval af.
- Ook de (bak)steen op de hoek van een gebouw wordt wel hoeksteen genoemd, vooral als die speciaal voor die hoek gevormd is.
- In bepaalde streken is het toepassen van hoekstenen verplicht (bijvoorbeeld in delen van Bretagne wanneer de rest van de muren niet van natuursteen zijn).
- Af en toe lijkt het of er hoekstenen toegepast zijn, maar is het pleisterwerk met schijnvoegen.
- Hoeksteen is ook de benaming van een gevelsteen, een herinneringssteen of steen met een spreuk, op de hoek van een gebouw.


forse hoekstenen, constructief (bijna) noodzakelijk i.v.m. de onregelmatige muurstenen (natuurstenenhuis):


fraai glad (namaak) natuursteen waarbij (het lijkt of) de "strek" en de "kop" elkaar afwisselen; de hoeksteen steekt iets uit boven de rest van de muur (weser inspiraties uit steen):


hoekstenen om en om met enkele rijen kleinere baksteen (achterhuis): 


een speciale zandstenen hoeksteen; minder dik, maar toch uiterlijk zeer robuust (manorstone):


hoekstenen die ver uitsteken; louter decoratieve functie? (gites nl):


speciale hoekstenen bij toepassing van steenstrips of andere vormen van gezaagde baksteen (mijnbenovatie):


hoeksteen, speciale gevelsteen op de hoek met een gedicht van willem iven (cubra):


een namaak-hoeksteen geeft een wat voornamer uiterlijk (foto joostdevree):


Verg. cementraam, trasraam, gevelplint.

Eng. cornerstone, quoin


2. De term hoeksteen wordt ook figuurlijk gebruikt, bijvoorbeeld de bekende uitspraak "het gezin is de hoeksteen van de samenleving" betekent "het gezin is een steunpilaar van de samenleving".