ensemble

Een ensemble is een architectonisch en stedenbouwkundig compositorisch geheel, bijvoorbeeld de ontwerpen voor IJburg bij Amsterdam, maar ensembles kunnen ook van kleinere omvang zijn. Een ensemble bestaat uit bebouwing en omgeving.

Een aantal kenmerken die de bebouwing tot een ensemble maken:
- één architectonische grondtoon van het geheel
- samenhang door consistent materiaalgebruik en detaillering binnen het ensemble. 

Eenvoudige voorbeelden van ensembles kunnen zijn:
- heldere en stevige profielen als gemeenschappelijk kenmerk bij alle bouwdelen van het geheel
- woonstroken als identieke, herhaalbare eenheden verspreid over de wijk op regelmatige wijze toegepast.

De ensemblewaarde omschrijft de waarde van een gebouw door de aanwezigheid van bepaalde bouw- of grondwerken in de omgeving. Een voorbeeld is bij een kasteel of ruïne de aanwezigheid van een gracht, poort of park.

In de Erfgoedwet van 2017 staat over een ensemble vermeld: "Onze Minister kan ambtshalve besluiten een rijksmonument tezamen met cultuurgoederen aan te wijzen als ensemble, indien het geheel van rijksmonument en de cultuurgoederen in onderlinge samenhang van bijzondere cultuurhistorische of wetenschappelijke betekenis is."


klik op de afbeeldingen voor iets groter

ensemble van 520 appartementen, op de plaats van het andreas ziekenhuis in Amsterdam, een ontwerp van geurts&schultze en tony fretton architects:


lijnbaan-ensemble, rotterdam:
"dit modernistische ensemble van losse winkel- en woonblokken en samenhangend stedelijk interieur staat symbool voor de krachtig georkestreerde wederopbouw van het in de tweede wereldoorlog verwoeste stadshart"; afbeelding docomomo *) en beeldenbureau:


ensemble sanatorium zonnestraal, hilversum, foto albert j. zegelaar:


De term ensemble is ontleend aan het Franse ensemble (geheel, eenheid, eenstemmigheid); het Franse bijwoord ensemble (samen) gaat terug op het Latijnse insimul (tegelijk). Semul is de oudere vorm van het Latijnse simul, zoals in simultaan. Bron Etymologiebank.


*) DOcumenteren en COnserveren van gebouwen en stedenbouwkundige en landschappelijke ensembles van de MOdern MOvement (Moderne Beweging)